रुसी तेल खरिद स्थगित गरेको भारतीय रिफाइनरीको घोषणा

नयाँदिल्ली।  अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले मस्कोका दुई प्रमुख तेल कम्पनीमाथि प्रतिबन्ध लगाएपछि भारतीय राज्य-समर्थित रिफाइनरी एचपिसिएल-मित्तल एनर्जी लिमिटेड (एचएमइएल) ले रुसी कच्चा तेल खरिद स्थगित गरेको जानकारी दिएको छ।

राष्ट्रपति ट्रम्पले भारतमाथि लगाइएको आयात शुल्क बढाएर ५० प्रतिशत पुर्‍याउनुभएपछि गत अगस्टमा वासिङ्टन र नयाँदिल्लीबिचको सम्बन्धमा तिक्तता उत्पन्न भएको थियो। अमेरिकी अधिकारीहरूले भारतले मस्कोबाट छुटमा तेल किनेर अप्रत्यक्षरुपमा युक्रेनमा रूसको युद्धलाई सहयोग गरिरहेको आरोप लगाएका थिए।

राष्ट्रपति ट्रम्पले भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले सम्भावित अमेरिकी व्यापार सम्झौताका सर्तअन्तर्गत आफ्नो रुसी तेल आयात घटाउने सहमति जनाएको दाबी गरेका छन्। तर भारत सरकारको तर्फबाट सो दाबीको पुष्टि भएको छैन।

स्टिल व्यवसायी लक्ष्मी निवास मित्तल र राज्य-स्वामित्वको हिन्दुस्तान पेट्रोलियम कर्पोरेसन लिमिटेड (एचपिसिएल) बीचको संयुक्त लगानीमा स्थापित एचएमइएलले हाल जारी गरेको विज्ञप्तिमा भनिएको छ, “रूसी कच्चा तेलको थप खरिद अस्थायीरूपमा स्थगित गर्ने निर्णय गरिएको छ।” कम्पनीले सो निर्णय संयुक्त राज्य अमेरिका, युरोपेली संघ (इयु) र बेलायतले रुसबाट तेल आयातमा नयाँ प्रतिबन्ध घोषणा गरेलगत्तै लिएको बताएको छ।

विज्ञप्तिमा भनिएको छ, “एचएमइएलको व्यापारिक गतिविधि भारत सरकारको नीति र राष्ट्रिय ऊर्जा सुरक्षासँग पूर्णरूपमा सुसंगत रहेको छ।” यसैबीच, रूसी तेलको अर्को प्रमुख भारतीय क्रेता रिलायन्स इन्डस्ट्रिजले पनि वासिङ्टन र इयुका ताजा प्रतिबन्धको प्रभाव मूल्यांकन भइरहेको जनाएको छ। कम्पनीका प्रवक्ताले भनेका छन्, “हामी युरोपमा परिष्कृत पेट्रोलियम उत्पादनको आयातसम्बन्धी इयुका निर्देशिका तथा भारत सरकारका दिशानिर्देशको पूर्ण पालना गर्ने छौं।”

इयुले सन् २०२६ को अन्त्यसम्ममा रुसबाट तरल प्राकृतिक ग्यास (एलएनजी) आयातमा पूर्ण प्रतिबन्ध लगाउने घोषणा गरिसकेको छ। रिलायन्सले आफ्नो ‘परिक्षित र विविधीकृत कच्चा तेल स्रोत रणनीति’ का माध्यमबाट घरेलु र निर्यात दुवै बजारका आवश्यकता पूरा गर्न र रिफाइनरी सञ्चालनलाई स्थिर राख्ने विश्वस्तता व्यक्त गरेको छ।

लन्डनस्थित फाइनान्सियल टाइम्सले बुधबार प्रकाशित गरेको अनुसन्धान प्रतिवेदनअनुसार एचएमइएलले विगतमा त्यस्ता रूसी तेलका ढुवानी प्राप्त गरेको थियो, जसमा प्रयोग भएका केही जहाजपछि अमेरिका र इयुको प्रतिबन्ध सूचीमा सूचीकृत गरिएका थिए। तर कम्पनीले ती जहाज आफैँले भाडामा नलिएको र सम्पूर्ण ढुवानी शृङ्खलामा आफ्नो सीमित दृश्यता रहेको स्पष्टीकरण दिएको छ । एचएमइएलले थप स्पष्ट गर्दै भनेको छ, “भारतमा कच्चा तेल पुर्याउने जहाज डेलिभरीको समयमा अमेरिकी प्रतिबन्धको अधीनमा परेका थिएनन्।”

विश्वका सबैभन्दा ठूलो कच्चा तेल आयातकर्ता देशमध्ये पर्ने भारत आफ्नो कुल तेल आवश्यकताको करिब ८५ प्रतिशतभन्दा बढी विदेशी स्रोतबाट प्राप्त गर्दछ। परम्परागत रूपमा मध्यपूर्वी उत्पादकमाथि निर्भर भारतले सन् २०२२ देखि पश्चिमी राष्ट्रले रूसमाथि लगाएका प्रतिबन्धका बिच मस्कोको छुटमा उपलब्ध कच्चा तेल खरिद गर्दै आएको थियो ।