नेतृत्व चयनको झल्को दिने एमाले विधान महाधिवेशन

काठमाडौं । नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (एमाले)को ११औँ विधान महाधिवेशन नजिकिँदै जाँदा नेतादेखि कार्यकर्ता पंक्तिसम्म यो महाधिवेशनलाई नेतृत्व चयनको झल्को दिने अभियानमा जुटेका छन् ।

पार्टीको आगामी नेतृत्व कसको पोल्टामा जान्छ भन्ने विषयमा पनि सँगसँगै बहस भइरहेका बेला विधान महाधिवेशनको एजेण्डा नै छायामा पर्नेगरी नेताहरु वर्तमान नेतृत्वलाई नै भावी नेतृत्वका रुपमा विधान महाधिवेशनबाटै स्थापित गराउने अभियानमा जुटेका छन् ।

शनिबार एमाले महासचिव शंकर पोखरेल र उपमहासचिव प्रदीप ज्ञवालीले फरक फोरममार्फत भावी नेतृत्वमा अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीको विकल्प नभएको बताए ।

विधान महाधिवेशनका सन्दर्भमा एमाले ललितपुर र प्रेस चौतारी नेपालले आयोजना गरेको कार्यक्रममा दुई नेताहरुले नीतिभन्दा नेतृत्व केन्द्रीत भएर विचार राखेका छन् ।

२०–२२ भदौमा एमालेको दोस्रो विधान महाधिवेशन हुँदैछ । यहाँ पार्टीको विधान, नीति, कार्यक्रमसहित नीतिगत विषयमा छलफल हुन्छ । तर, विधान महाधिवेशन सम्मुखमा नेताहरु पार्टीको आगामी अध्यक्ष ओली कि भण्डारी भन्ने सार्वजनिक बहसमै उत्रिएका छन् ।

ललितपुरको गोदावरीमा शनिबार नै आयोजित एक कार्यक्रममा सहभागी एमाले महासचिव शंकर पोखरेलले भण्डारीलाई सम्मानित ठाउँमा बस्न भन्दै अनुरोध गरे । पूर्वराष्ट्रपति भइसकेको भण्डारीलाई महासचिव पोखरेलले सम्मानित ठाउँमा बसे पार्टीले सम्मान दिन तयार रहेको बताए ।

‘पूर्वराष्ट्रपतिलाई एमालेले अत्यन्तै सम्मानित र मर्यादित भूमिकामा बस्नलाई अनुरोध गरेको छ । सम्मानमा कमी आउने बाटोमा नहिँड्नुहोस्, तपाईं यति सम्मानित ठाउँमा पुगिसक्या मान्छे विवाद गर्ने ठाउँमा आउने होइन, सम्मानित भूमिकामै बस्नुहोस् र पार्टी सम्मान गर्न तयार छ,’ एमाले महासचिव पोखरेलले भने ।

७० वर्षे उमेर हदम्याद र पदाधिकारीमा दुई कार्यकालको व्यवस्था हटाएर ओलीलाई तेस्रो कार्यकाल अध्यक्ष बनाउन पार्टीको विधान संशोधन गरिँदैछ । त्यसका लागि केन्द्रीय कमिटीबाट पारित गरी अब विधान महाधिवेशनबाट समेत पारित गर्ने रणनीतिमा पार्टी लागेको छ ।

तर भण्डारी समूहले त्यसलाई काउन्टर दिएको छ । भण्डारी समूहले ७० वर्षे उमेर हदम्याद र पदाधिकारीमा दुई कार्यकालको व्यवस्था राखेर ओलीलाई तेस्रो कार्यकाल अध्यक्ष हुनबाट रोक्ने रणनीति बनेको छ । सोहीअनुसार भण्डारी निकटका नेताहरु जोडतोडले लागेका छन् ।

अहिले भण्डारीको पक्षमा खुलेका नेताहरु फरक दस्तावेजको तयारीमा जुटेका छन् । एमाले वरिष्ठ उपाध्यक्ष ईश्वर पोखरेल, उपाध्यक्षद्वय युवराज ज्ञवाली, सुरेन्द्र पाण्डे, स्थायी कमिटी सदस्य कर्णबहादुर थापासहितका नेताले ७० वर्षे उमेर हदम्याद र पदाधिकारीमा दुई कार्यकालको व्यवस्था राखेर ओलीलाई रोक्ने र भण्डारीलाई सदस्यता दिएर ११औँ महाधिवेशनबाट अध्यक्ष बनाउने रणनीतिमा छन् ।

एमालेका उपमहासचिव प्रदीप ज्ञवालीले पूर्वराष्ट्रपति भइसकेकी भण्डारीको पार्टी सदस्यता कुनै हालतमा नवीकरण नहुने ठोकुवा गरेका छन् । शनिबार काठमाडौंमा आयोजित एक कार्यक्रममा सहभागी ज्ञवालीले पार्टीले संस्थागत निर्णय गरेर प्रणाली बसाइसकेकाले अब भण्डारीको पार्टी सदस्यता नवीकरणको कुरा उठाउनु आवश्यक नभएको टिप्पणी गरे ।

उनले राष्ट्रपति र उपराष्ट्रपति जस्ता पदमा पुगेका व्यक्तिहरू पार्टीमा आबद्ध हुनेभन्दा पनि देशकै अभिभावकीय भूमिका निर्वाह गर्नुपर्नेमा बताए । संविधानको धारा ६२ को उपधारा ६ मा निर्वाचित वा मनोनित जुनसुकै पदमा भए पनि राष्ट्रपति वा उपराष्ट्रपतिमा निर्वाचित हुने बित्तिकै सबै पदहरूबाट स्वतः मुक्त हुने कुरा उल्लेख भएको भन्दै ज्ञवालीले भण्डारीको पार्टी सदस्यता पनि सोही बेला नै निष्क्रिय भएको बताए ।

विधान महाधिवेशनपछि पार्टीको नेतृत्व चयन गर्न महाधिवेशन तोकिन्छ । त्यहाँ केन्द्रीय कमिटीको चयन हुन्छ । पदाधिकारीदेखि केन्द्रीय कमिटी र विभिन्न आयोगमा सर्वसम्मत नभए निर्वाचनबाट चयन गरिन्छ । महाधिवेशनमा सहभागी प्रतिनिधिले तोकिएको विधानअनुसार उम्मेदवार हुनुका साथै भएका उम्मेदवारलाई मतदान गर्ने अधिकार हुन्छ ।

एमाले सल्लाहकार परिषदका अध्यक्ष अमृतकुमार बोहरा अहिले पार्टीको विधान कस्तो थियो र कस्तो हुनुपर्छ भन्ने विषयमा नै बहस भइरहेको बताउँछन् । विगतको विधानमा भएको व्यवस्था कतिको प्रभावकारी, व्यवहारिक थियो र यो बीचमा कस्तो अप्ठयाराहरु आएर के–के सुधार गर्नुपर्ने भन्ने विषयमा छलफल गर्दै विधान निर्माणका लागि विधान महाधिवेशनको आयोजना गरिएको अध्यक्ष बोहराले बताए ।

‘विधानमाथि नै केन्द्रित भएर छलफल भइरहेको छ । मूलतः विधानमाथि नै केन्द्रीत भएर विधानमा भएका व्यवस्थाले कतिको प्रभावकारी, व्यवहारिक रह्यो र अब कस्तो व्यवस्था गर्नुपर्छ भन्ने’boutमा नै छलफल भइरहेको छ,’ सल्लाहकार परिषदका अध्यक्ष बोहराले राजधानीसँग भने, ‘विधानमा रहेका कयौं व्यवस्थाको विषयमा छलफल गर्ने, कुन व्यवस्था व्यवहारिक भयो । कुन भएन भन्ने विषयमा समीक्षा गर्दै अहिले कस्तो विधान आवश्यक छ भन्ने विषयमा नै छलफल चलिरहेको छ । केही अपवाद बाहेक मूलतः विधान केन्द्रीत नै छलफल गर्दै अब हुने राष्ट्रिय महाधिवेशनबाट नेतृत्व चयनको विषय आउँछ ।’

५ वर्षभित्रमा पार्टीको राष्ट्रिय महाधिवेशन गर्नुपर्ने वैधानिक व्यवस्था एमालेमा छ । राष्ट्रिय महाधिवेशनअघि विधान महाधिवेशन गर्दै विधान निर्माण गर्ने र त्यसपछि हुने महाधिवेशनबाट नेतृत्व चयन गर्ने उनले बताए ।

यसअघि नेतृत्वसहित विधानको विषयमा एउटै महाधिवेशनबाट छलफल हुने गरेको तर त्यो बढी नेतृत्व चयनमा केन्द्रित भएपछि छुट्टाछुट्टै महधिवेशन पार्टीले गर्न थालेको बताए ।

राजधानी दैनिकबाट