कोरोना महामारीमा बन्द गरिएका नेपाल–भारत सीमा नाका दशैँ नजिकिएसँगै खुला गरिएका छन् । भारततर्फका १५ भन्दा बढी नाका खुला भएसँगै दैनिक उपभोग्य वस्तुको किनमेल र दशैँमा घर फर्कनेहरूको ताँती सीमा क्षेत्रमा लागेको छ ।
सीमा क्षेत्रमा बढ्दो भीडभाडले कोरोना जोखिमसमेत बढाएको छ । यद्यपि, सरकारले कोरोना जोखिमलाई ध्यानमा राख्दै सीमा क्षेत्रमा प्राथमिकतासाथ कोरोना परीक्षणलाई समेत तयारी अवस्थामा राखेको छ । प्रदेश २ का आठवटा जिल्लाका सीमा नाका खुला गरिएका छन् ।
सो क्षेत्रमा स्वास्थ्य संवेदनशीलतालाई ख्यालमा राख्दै मुख्य दुई नाका वीरगञ्ज र भिठामोडमा स्वास्थ्य जाँच केन्द्र स्थापना गरिएको छ ।
यस्तै, सुदूरपश्चिम प्रदेशको मुख्य नाका गौरीफन्टा र गड्डाचौकीमा कोरोना जाँच नियमित रूपमा हुँदैआएको छ । प्रदेश १ का काँकडभिट्टाको मेची भन्सार र भद्रपुर नगरपालिकाको भद्रपुर भन्सार कार्यालय खुला गरिएको छ । यद्यपि, औपचारिक रूपमा भारतले नाका खुलाएको छैन ।
गण्डकी प्रदेशको भारतसँग जोडिएको एक मात्र सीमा नाका पनि चार दिनदेखि सञ्चालनमा आएको छ । १८ महिना बन्द रहेको भन्सार कार्यालय खुला भएपछि मानिसको चहलपहल बढेको छ । भारतले वाल्मीकि नगर भन्सार र नेपालले त्रिवेणीतर्फको भन्सार सञ्चालनमा ल्याएको छ ।
प्रदेश २ का स्वास्थ्य निर्देशक विजयकुमार झाका अनुसार, भारतीय नम्बरका निजी सवारी प्रवेशका लागि सरकारले स्वास्थ्य मापदण्ड निर्धारण गरेको छ । स्वास्थ्य मापदण्ड जाँचका लागि प्रदेश २ मा वीरगञ्ज र भिठामोडमा मात्र स्वास्थ्य जाँच केन्द्र राखिएका कारण समस्या आउन सक्ने उनको धारणा छ ।
पूर्व सप्तरीदेखि पश्चिम पर्सासम्म कम्तीमा आठवटा स्वास्थ्य जाँच केन्द्र स्थायी रूपमा सञ्चालन गर्नुपर्ने निर्देशक झाले बताउनुभयो । प्रदेश २ का सीमा क्षेत्रमा कोभिडको प्रथम चरणका बेला ३० स्थानमा ‘हेल्थ डेस्क’ स्थापना गरिएको थियो ।
उनले सीमा नाकासँग जोडिएको स्थानीय तहको समन्वयमा सङ्घीय सरकारले तत्कालै हेल्थ डेस्क स्थापना गर्ने तयारी गरिरहेको बताए ।
सीमा नाकामै परीक्षण
नेपाल प्रवेशका लागि अनलाइन फाराम भर्नुपर्ने र ७२ घण्टाअघिको पीसीआरको नेगेटिभ रिपोर्ट आवश्यक हुने व्यवस्था गरिएको छ ।
जसले गर्दा भारतीय पर्यटक र सवारी नेपाल भित्रिन समस्या रहेको जनाइएको छ । भिठामोड सीमा नाकाका हेल्थ असिस्टेन्ट अजय ठाकुरले भारतका कोभिड प्रभावित राज्यबाट नेपाल आउनेको ज्वरो नाप्ने र अनिवार्य रूपमा एन्टिजेन परीक्षण गरिएको जानकारी दिए ।
प्रमुख जिल्ला अधिकारी वासुदेव दाहालले सीमा क्षेत्रमा कुनै पनि प्राविधिक समस्या नरहेको स्पष्ट पार्दै स्वास्थ्य मापदण्डको पालना गर्ने सवारीसाधनलाई प्रवेश दिइएको बताए ।
१८ महिनापछि खुल्यो नाका
गण्डकी प्रदेशको एक मात्र त्रिवेणी भन्सार सीमा नाका १८ महिनापछि खुलेको छ । चार दिनदेखि सो नाका सञ्चालनमा आएको हो । भारतको वाल्मीकिनगर भन्सारले शनिबार बिहानबाट पैदल आउजाउ गर्न दिएपछि दुवैतर्फबाट गाडी चल्न दिइएको प्रहरी नायब निरीक्षक ढाकाराम लामिछानेले जानकारी दिए ।
त्रिवेणी भन्सार कार्यालयका प्रमुख विकास उपाध्यायले तत्काल त्रिवेणी नाका खोल्न सरकारले परिपत्र गरेपछि नाका सहज भएको र नाकामा हेल्प डेस्क स्थापना गरी आवतजावत सहज गराइएको बताए ।
त्रिवेणी छोटी भन्सारलाई एक वर्षअघि सरकारले मूल भन्सारमा स्तरोन्नति गरेको थियो तर नेपालतर्फ त्रिवेणीमा गोदाम र पार्किङ बनिनसकेका कारण यहाँबाट धेरै सामान आयात निर्यात हुन सकेको छैन ।
पूर्वमा आंशिक खुला
प्रदेश १ को काँकडभिट्टा मेची भन्सार र भद्रपुर भन्सार कार्यालय सामान्य रूपमा सुरु भएको छ । दक्षिणी सीमावर्ती गौरीगञ्ज नाकाबाट पनि सामान्य आवतजावत सुरु भएको छ । यद्यपि भारततर्फको कडाइले समस्या रहेको स्थानीयवासीको गुनासो छ ।
इलाका प्रहरी कार्यालय काँकडभिट्टाले दिएको जानकारीअनुसार, पश्चिम बङ्गाल सरकारले अहिले पनि आवतजावतमा कडाइ नै गरेको छ । नाका खुलाउन आग्रह गरिए पनि अहिलेसम्म खुलाइएको छैन । सो नाकामा ७२ घण्टाभित्रको पीसीआर खोप कार्ड अनिवार्य गरिएको छ ।
काँकडभिट्टाका प्रहरी नायब उपरीक्षक सुनिल दाहालका अनुसार, भारततर्फ पनि कोरोना खोपको कार्ड जाँच हुने गरेको छ । झापाका प्रमुख जिल्ला अधिकारी श्रवणकुमार तिम्सिनाले भारततर्फको नाका खुलाउन भारतको दार्जिलिङ र किसनगञ्जका समकक्षीसँग कुरा भइरहेको बताए ।
पशुपतिनगरमा चलहपहल
इलामको पशुपतिनगर नाका खुलेसँगै भारततर्फको आवतजावत बढेको छ । सरकारले भारतसँग जोडिएका नाकाहरू खुला गर्ने निर्णय गरेसँगै पशुपतिनगर नाका भएर नेपाल भित्रिने पर्यटक र व्यापारीको चहलपहल सुरु भएको हो ।
सूर्योदय उद्योग वाणिज्य सङ्घका अध्यक्ष प्रमोद राईका अनुसार, पशुपतिनगर नाका भएर भारत जाने आउनेको सङ्ख्या बढ्न थालेको छ । पशुपतिनगर भएर भारतीय र बङ्गाली पर्यटक नेपाल भित्रिन थालेका छन् ।
इलामको पशुपतिनगर, मानेभञ्ज्याङ, जौबारीलगायतका नाका भएर नेपाल–भारत आउजाउ हुने गरेको छ । यी नाका गत वैशाख २५ देखि बन्द भएका थिए ।
यद्यपि, भारत सरकारले औपचारिक रूपमा सीमा खुला नगर्दा भारतीय सवारीले नेपाल प्रवेश पाएका छैनन् । इलामका प्रमुख जिल्ला अधिकारी ध्रुवबहादुर खड्काका अनुसार, स्थानीय प्रशासनले नेपाल प्रवेश गर्नेहरूको स्वास्थ्य जाँच गर्ने व्यवस्था मिलाएको छ ।
विराटनगरको रानीबाट साउनयता नेपाल प्रवेश गर्ने भारतीय नागरिकमा कोरोना सङ्क्रमण भेटिएको छैन । रानी हेल्थ डेस्कका सहायक प्रमुख सुरेन्द्र यादवका अनुसार साउनमा ६२३ जना नेपाल प्रवेश गरेकामध्ये ३९६ जनाको र भदौमा ४२६ मध्ये २७२ जनामा स्क्रिनिङ गरिएको थियो ।
एन्टिजेन परीक्षण गरिएकामध्ये साउनमा चार जना र भदौमा चार जनामा पोजेटिभ देखिएको थियो । त्यसयता अहिलेसम्म एक जना पनि सङ्क्रमित फेला परेका छैनन् । मोरङका सहायक प्रमुख जिल्ला अधिकारी शरदकुमार पोखरेलले मुख्य सीमा नाका खुला गरिएसँगै सहायक नाकाहरूमा थप कडाइ सुरु गरिएको बताए ।
सीमामा हेल्थ डेस्क स्थापना
भारतबाट नेपाल भित्रिने यात्रुका लागि सीमा क्षेत्रमै स्वास्थ्य जाँचको व्यवस्था गरिएको छ । यद्यपि, सबै नाकामा स्वास्थ्य जाँच हुन नसक्दा कोरोना सङ्क्रमणको खतरा बढ्न सक्ने आशङ्का समेत गरिएको छ ।
जिल्ला प्रशासन कार्यालय कञ्चनपुरका सूचना अधिकारी कृष्णानन्द जोशीका अनुसार स्थानीय तह, जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालय र दातृ निकायहरूको समन्वयमा नाकामै कोरोना परीक्षणलाई निरन्तरता दिइएको छ ।
जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालय कैलालीका प्रमुख लालबहादुर धामीका अनुसार, स्थानीय तह र जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालयको समन्वयमा सीमा नाकामा हेल्थ डेस्क स्थापना गरिएको छ । गौरीफन्टा, गड्डाचौकी, टीकापुरको खक्रौला नाकामा हेल्थ डेस्क सञ्चालनमा छन् ।
स्वास्थ्य जाँच गर्दा कुनै सङ्क्रमणको शङ्का भएमा सीमा क्षेत्रकै आइसोलेसनमा राखिने व्यवस्था गरिएको छ । गौरीफन्टा नाकाबाट आएकाहरूमा सङ्क्रमण पाइएमा बेलीस्थित आइसोलेसनमा राख्ने व्यवस्था गरिएको स्वास्थ्य प्रमुख धामीले जानकारी दिए ।
यद्यपि, होम आइसोलेसनमा बस्न चाहेकाहरूलाई सीधै घरमै जान दिने व्यवस्था छ । भारतबाट फर्किरहेका सबैलाई अनिवार्य रूपमा ‘क्वारेन्टाइन’ बस्नैपर्ने बाध्यता भने अहिले हटाइएको छ ।
दशैँ नजिकिएसँगै सो नाकाबाट घर फर्कने नेपालीको सङ्ख्या बढ्दो छ । जिल्ला प्रशासन कार्यालय कैलालीले दिएको जानकारीअनुसार, असोज महिनाको मङ्गलबारसम्म गौरीफन्टा र गड्डाचौकी नाकाबाट १४ हजार २७३ जना नेपाली घर फर्केका छन् ।
जसमध्ये नौ हजार ५२६ अर्थात ६६ दशमलव ७४ जनाको नाकामै कोरोना परीक्षण गरिएको थियो । परीक्षण गरिएकामध्ये ११ जनामा कोरोना सङ्क्रमण पुष्टि भएको छ ।
अन्य ३३ दशमलव २५ प्रतिशतलाई सोधपुछ गरी गन्तव्यतिर जान दिइएको थियो । घर फर्केका नेपाली यातायात व्यवसायीबाट ठगिएको गुनासो आएपछि जिल्ला प्रशासन कार्यालय कैलालीले यात्रुलाई गन्तव्यसम्म पु¥याउन सहजीकरण गरिरहेको छ ।
ठोरीमा छैन जाँच
चितवनको ठोरी नाकामा स्वास्थ्य परीक्षणले प्राथमिकतामा पाउन सकेको छैन । प्रमुख जिल्ला अधिकारी आस्मान तामाङका अनुसार, यस नाकाबाट नेपाल प्रवेश गर्नेको सङ्ख्या न्यून रहेकाले हेल्थ डेस्क नराखिएको हो ।
प्रजिअ तामाङले भने, “नाकाको अवस्था बारेमा सोमबार निरीक्षण गरेर आएको थिएँ, भीडभाड देखिएको छैन । त्यसैले आवश्यकताको आधारमा परीक्षणको व्यवस्था गरिन्छ ।”
