काठमाडौं । प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहालले क्विन्टल सुन तस्करीको अनुसन्धान प्रहरीबाट गर्न निर्देशन दिएका छन् । सुन तस्करी प्रकरण संगठित अपराध र अन्तर्देशीय अपराध भएकोले त्यसको जरैसम्म पुग्ने गरी प्रहरीमार्फत अनुसन्धान गर्न प्रधानमन्त्री दाहालले निर्देशन दिएका हुन् । क्विन्टल सुन प्रकरणमा हाल राजस्व अनुसन्धान विभागमार्फत अनुसन्धान जारी छ ।
यो प्रकरणमा भन्सारका अधिकृतसहित तीन कर्मचारी, बेल्जियन, भारतीय र चिनियाँ गरी तीन विदेशी नागरिकसहित १८ जना पक्राउ परिसकेका छन् । साउन ३ बाट सुरु यो अनुसन्धान तस्करीका मूल नाइकेसम्म पुग्न सकेको छैन । विभागबाट भइरहेको अनुसन्धानले अपराधमा संलग्नको नेक्सन पत्ता लगाए पनि यो संगठित र अन्तरदेशीय अपराध भएकोले जरैसम्म पुग्न प्रहरीको केन्द्रीय अनुसन्धान ब्युरोबाट अनुसन्धान हुनुपर्ने प्रधानमन्त्री दाहालको भनाइ छ । विभाग आफैं प्रधानमन्त्री मातहतको निकाय हो ।
सर्वोच्च अदालतका प्रधानन्यायाधीश नियुक्ति सिफारिस गर्न बिहीबार साँझ सिंहदरबारमा संवैधानिक परिषद् बैठक बसेको थियो । त्यसलगत्तै करीब ७ बजेतिर प्रधानमन्त्री दाहालले क्विन्टल सुन प्रकरणमा भइरहेको अनुसन्धान, यसका उपलब्धि र थप अनुसन्धानका विषयबारे समीक्षा गर्न उपप्रधान तथा रक्षामन्त्री पूर्णबहादुर खड्का, उपप्रधान तथा गृहमन्त्री नारायणकाजी श्रेष्ठ, महान्यायाधिवक्ता दिनमणि पोखरेल, प्रहरी महानिरीक्षक बसन्तबहादुर कुँवर, केन्द्रीय अनुसन्धान ब्युरो प्रमुख एआईजी किरण बज्राचार्य र राजस्व अनुसन्धान विभागका महानिर्देशक नवराज ढुंगानासँग संयुक्त छलफल गरेका थिए ।
स्रोतका अनुसार छलफलमा उपप्रधान तथा गृहमन्त्री श्रेष्ठले सुन तस्करी संगठित अपराध भएकोले त्यसको अनुसन्धान प्रहरीमार्फत हुँदा प्रभावकारी र अपराधको मूलसम्म पुग्न सकिने बताएका थिए । त्यसपछि महान्यायाधिवक्ता पोखरेलले विभागबाट भइरहेको अनुसन्धान एउटा तहमा पुगेको र त्यसलाई अझ बलियो र संगठित गिरोहसम्म पुग्न संगठित अपराधका दफा लगाएर अघि बढ्नु सुझाव दिएका थिए ।
प्रहरी महानिरीक्षक कुँबरले पनि सुन तस्करी मात्र नभएको यो संगठित अपराध र अन्तरदेशीय अपराध मात्रै नभएर आतंकवादी गतिविधिमा संलग्न गिरोहको समेत संलग्नता भएको हुनसक्ने र यसको बृहत् अनुसन्धान प्रहरीबाट हुँदा प्रभावकारी हुने धारणा राखेका थिए । त्यसपछि प्रधानमन्त्री दाहालले अनुसन्धानमा ज–जसको संलग्नता खुल्छ, कारबाहीको दायरामा ल्याउन र कुनै कसर बाँकी नराख्न निर्देशन दिएको स्रोतले बतायो ।
‘यो अपराधमा प्रमाणले ज–जसलाई देखाउँछ, माओवादीका नेता वा अरु को–को पर्छ, अघि बढ्नुस् । सरकारबाट पूर्ण सहयोग रहन्छ,’ प्रधानमन्त्री दाहालको भनाइ उदृत गर्दै स्रोतले भन्यो, ‘सम्भवतः केहीदिनभित्रै थप अनुसन्धानको जिम्मा विभागले प्रहरीलाई दिने छ ।’ त्यस क्रममा विभागका महानिर्देशक नवराज ढुंगानाले पनि यो अपराध संगठित रुपमा गराइएको अनुसन्धानबाट खुलेको बताएका थिए ।
हङकङबाट जहाजमा कार्गो गरी स्कुटरका ुब्रेक सुु भित्र लुकाएर ल्याइएको तस्करीको क्विन्टल सुन गत साउन २ मा विमानस्थल भन्सार जाँचपास पार गरेर सिनामंगल सडकमा पुगेपछि विभाग र सशस्त्र प्रहरीको संयुक्त टोलीले बरामद गरेको थियो । भन्सार जाँचपास गरिएका शंकास्पद सामान खोलेर हेर्दा ब्रेक सुभित्र लुकाइएको सुनसहित २ जना पक्राउ परेका थिए । त्यसपछि अघि बढेको अनुसन्धानका क्रममा तस्करीबाट त्यसअगावै त्यो भन्दा धरै परिमाणमा सुन भित्रिएर गिरोहले व्यवस्थापन गरिसकेको तथ्य भेटियो । त्यही क्रममा व्यापारी राकेशकुमार अडुकिया अनुसन्धानमा तानिएपछि फरार भए ।
अनुसन्धानकै क्रममा नेपालमा संदिग्ध रुपमा बस्दै आएका तिब्बती मूलका बेल्जियन नागरिक दावा छिरिङ ठमेलबाट पक्राउ परे । त्यसअघि चिनियाँ र भारतीय एक–एक जना लाजिम्पाट र विमानस्थलबाट समातिए । ४ जना भन्सार एजेन्ट, रेडी ट्रेडका सञ्चालकसहित अरु १२ जना पनि पक्राउ परे । तर, सुन तस्करीका मूल लगानी कर्ता र खरिदकर्ताको पहिचान बाहिर आएको छैन ।
तर, हङकङ, चीन, दुबई र भारतमा रहेको गिरोहले नेपाललाई ट्रान्जिट बनाएर सुन ल्याएको र यसको गन्तव्य भारतीय बजार रहेका अनुसन्धानबाट खुलेका केही तथ्यले देखाइसकेको छ । यसमाथि विभागबाटै भइरहेको अनुसन्धान अपर्याप्त हुने भन्दै सुन पठाउने गिरोह, गन्तव्यमा रहेका खरिदकर्ता तथा नेपालमा व्यवस्थापन गर्ने समूहलाई संगठित अपराधका दफा लगाएर अनुसन्धान गर्न प्रहरीलाई जिम्मा दिन लागिएको हो ।
अहिलेसम्म काठमाडौंका विभिन्न स्थानमा छापा मारेर सुन ग्रल्ने ४ थान मेसिनसहितका सामान बरामद भएका छन् । ठमेल क्षेत्रको एक गोदाममा छापा मार्दा ६६ कार्टुन ब्रेक सुभित्र लुकाएर ल्याइएको सबै सुन मेसिनमा गालेर निकालिसकेको भेटिएको थियो भने टोखामा सुन गाल्ने कारखाना फेला परेको थियो ।
लाजिम्पाट र बालुवाटारका विभिन्न स्थानमा सुन तस्करीमा संलग्न चिनियाँ र भारतीय गिरोका सेल्टर फेला परेका थिए । कमलपोखरीमा पनि गिरोहले आश्रय लिने गरेको ठाउँ पत्ता लागेको थियो । तर, यो सबै पृष्ठभूमिमा विमानस्थलबाट पार गराइएको क्विन्टलबाहेक थप सुन अझै फेला पर्न सकेको छैन । सुन तस्करीमा पक्राउ परेका बेल्जियन नागरिक दावा छिरिङसँग नेपालका नेताहरुसगै उठबस रहेका विवरण पनि सार्वजनिक भएका छन् ।
क्विन्टल प्रकरणअघि नै विमानस्थलबाटै विद्युतीय चुरोटभित्र लुकएर ल्याइएको ९ केजी सुन प्रकरणमा माओवादी उपाध्यक्ष कृष्णबहादुर महरा र उनका छोरा राहुल तस्करसँग बारम्बार सम्पर्कमा रहेको अनुसन्धानबाट खुलेपनि नियोजित रुपमा मुद्दा नचलाई उन्मुक्ति दिएको भन्दै सरकारको आलोचना भइरहेको छ ।
पछिल्लो पटक क्विन्टल सुन प्रकरणमा पक्राउ परेका दावाको पनि उपल्लो हतका माओवादी नेताहरुसँगै उठबस रहेको खुलिसकेको छ । धन्दा चलाउनकै लागि दावाले काभ्रेबाटै अरुकै नाममा नागरिकता र राहदानी बनाएको तथ्य पनि खुलेको छ । यो सबै अनुसन्धान गर्न संगठित अपारधका दफाबाहेक अरुमा अनुसन्धान गर्न प्रभावकारी र नतिजामुखी नदेखिने तर्क सुरक्षाविज्ञहरुले पनि गर्दै आएका छन् । यो खबर आजको कान्तिपुरमा छ ।
